Εγκύκλιος Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς

ΑΡ. ΕΓΚΥΚΛΙΟΥ 2/2023

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Εἰσερχόμαστε στήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καί ἡ Ἐκκλησία μας θυμᾶται τήν ἔξοδο τοῦ Ἀδάμ ἀπό τόν Παράδεισο μέ τήν ὑμνολογία τῆς ἡμέρας νά περιγράφει μέ ἔντονα συναισθηματικό τρόπο τή λύπη καί τό θρῆνο τοῦ Πρωτοπλάστου πού κάθεται ἔξω ἀπό τίς κλειστές πύλες. Μιά ἑβδομάδα μετά τή διήγηση τῆς Κρίσεως, ὅπου εἴδαμε ποιοί εἰσέρχονται καί ποιοί δέν εἰσέρχονται στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί μία ἡμέρα πρίν τήν εἴσοδό μας στό «στάδιο τῶν ἀρετῶν», θυμόμαστε τόν Ἀδάμ, ἀλλά καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ πού ἀνοίγουν τίς πύλες τοῦ Παραδείσου.

Οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁδοί πού ὁδηγοῦν μέ ἀσφάλεια στόν Θεό, καθώς μᾶς δείχνουν νά πράττουμε κατά τόν τρόπο πού θέλει ὁ Θεός. Ὅλες οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ εἶναι σημαντικές, ἀλλά τρεῖς ἀπό αὐτές λειτουργοῦν ἀντιπροσωπευτικά καί περιγράφουν τόν χριστιανικό τρόπο μετοχῆς στή Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ἡ πνευματική αὐτή περίοδος ξεκινάει μέ τόν ἑσπερινό τῆς συγχώρησης καί συνεχίζεται μέ τή μετάνοια καί τή νηστεία ὥστε νά μπορέσουμε νά ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό, νά σηκώσουμε τόν Σταυρό Του καί νά μετέχουμε στά πάθη καί τήν ἀνάστασή Του. Ἡ ἐλπίδα μας εἶναι νά ἀποκτήσουμε ἀγαθά πού νά ταιριάζουν στήν Οὐράνια πόλη. Ὁ Θεός μᾶς καθοδηγεῖ σέ αὐτή τήν πορεία μέ τίς ἐντολές του.

Ἡ ἐντολή τῆς συγχώρησης εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή, χωρίς τήν τήρηση τῆς ὁποίας δέν μποροῦμε νά κατανοήσουμε τήν περίοδο πού ἀνοίγεται μπροστά μας. Οἱ ἀνθρώπινες σχέσεις ἔχουν ὡς χαρακτηριστικό νά ἀπορροφοῦν τό ἐνδιαφέρον μας καί μάλιστα νά προκαλοῦν ὀργή ὅταν κανείς ἀδίκως ὑφίσταται τίς συνέπειες τῶν παραπτωμάτων τῶν ἄλλων. Αὐτή ἡ ἀντίδραση μπορεῖ νά δικαιολογεῖται ἀπό τό κοσμικό περιβάλλον τῆς ζωῆς μας, ἀλλά δέν δικαιολογεῖται ἀπό τόν Θεό, ὄχι γιατί ὁ Θεός θέλει τήν ἀδικία, ἀλλά γιατί κανείς μας δέν μπορεῖ νά προχωρήσει πρός τόν Θεό ἄν ἡ σκέψη του καί ὁ λογισμός του δεσμεύονται ἀπό τίς πράξεις τῶν ἄλλων ἀπέναντί του. Καί ἐπιπλέον, εἶναι σίγουρο ὅτι τά δικά μας παραπτώματα ἀπέναντι στόν Θεό καί τό θέλημά Του εἶναι πολύ περισσότερα καί σοβαρότερα ἀπό τά παραπτώματα τῶν ἄλλων. Ὅλα αὐτά βαραίνουν τόν ἄνθρωπο καί τόν ἀποξενώνουν ἀπό τούς συνανθρώπους του καί ὁ Θεός πού ἀγαπάει τόν ἄνθρωπο προτείνει τή μοναδική λύση. Ἄν συγχωρήσουμε τά λίγα καί μικρά παραπτώματα τῶν ἄλλων, τότε ὁ Θεός θά συγχωρήσει τά πολλά καί μεγάλα δικά μας παραπτώματα ὥστε νά ἔρθουμε ὅλοι πιό κοντά: «Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος». Στήν πραγματικότητα δέν ὑπάρχει ἄλλος τρόπος γιά νά εἰσέλθουμε στή Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μιά περίοδο πού καλούμαστε νά τή διανύσουμε ὅλοι μαζί, ἀπό τό νά ἀφήσουμε στό παρελθόν τίς ἀνθρώπινες διαφορές καί τίς ἁμαρτίες μας, τίς δικές μας καί τῶν ἄλλων, καί μέ ἀγάπη νά συγχωρήσουμε γιά νά συγχωρεθοῦμε, γιατί ἀπό ἐκεῖ θά πρέπει νά ξεκινᾶμε ὅπως ἐπιτάσσει τό εὐαγγέλιο: «ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου».

Ὅποιος συγχωρεῖ τόν ἀδελφό του στρέφει πιά τό βλέμμα του πρός τήν κοινότητα, πρός τήν Ἐκκλησία, καί εἶναι πιό εὔκολο τελικά νά στραφεῖ καί πρός τόν Θεό. Αὐτό μπορεῖ νά γίνει ὅταν νηστεύουμε κατά τόν τρόπο πού θέλει ὁ Θεός. Σύμφωνα μέ τήν ἐντολή τοῦ Κυρίου, ἡ νηστεία μας δέν θά πρέπει νά γίνεται φανερή στόν δημόσιο χῶρο, ἀλλά νά παραμένει μία καλά κρυμμένη ἀπό τούς ἄλλους πνευματική πρακτική, ὥστε νά μπορέσει νά ἀποδώσει καρπούς πού ὁ Θεός θά δώσει καί ὁ Θεός θά ἀποκαλύψει: «μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων ἀλλὰ τῷ πάτρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ· καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ». Ἡ νηστεία, ὅπως καί ἡ προσευχή, ἀποτελοῦν κάποιας μορφῆς ἐπιτεύγματα καί εἶναι εὔκολο νά τύχουν κακῆς χρήσης κάτι πού συμβαίνει ὅταν νηστεύουμε χάριν τῶν ἀνθρώπων κι ὄχι χάριν τοῦ Θεοῦ. Δέν ἔχει περάσει πολύς καιρός ἀπό τήν Κυριακή πού μᾶς ὑπενθύμισε ὅτι ὁ Φαρισαῖος αὐτά τά ἐπιτεύγματα χρησιμοποίησε μέ λάθος τρόπο ἔχοντας λάθος σκοπό, τή δόξα τῶν ἀνθρώπων. Ὁ Θεός ἀναζητεῖ τόν σκοπό τῶν πράξεών μας σέ ὅ,τι κι ἄν κάνουμε καί σκοπός τῆς ἐντολῆς εἶναι νά μάθουμε νά προτιμᾶμε τίς δωρεές τοῦ Θεοῦ ἀπό τήν ἀναγνώριση καί τά ἀγαθά τοῦ κόσμου.

Ὅταν νηστεύουμε διαπιστώνουμε μέ χαρά ὅτι μποροῦμε νά ζήσουμε χωρίς ὅλα ἐκεῖνα τά ἀγαθά στά ὁποῖα ἀποδίδουμε μεγάλη σημασία καί τά θεωροῦμε ἀναγκαῖα γιά τήν ἐπιβίωσή μας. Μάλιστα, νηστεύοντας «ἐν τῷ κρυπτῷ» κατανοοῦμε ὅτι οὔτε τίς τιμές τῶν ἀνθρώπων καί τόν θαυμασμό τους ἔχουμε ἀνάγκη, γιατί μποροῦμε καί κάνουμε κάτι μόνο γιά τόν Θεό καί ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί αὐτό ἔχει σημασία. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ἐποχή μας εὐνοεῖ μέ κάθε τρόπο τή δημόσια ἔκθεση τῆς προσωπικῆς μας ζωῆς καί οἱ περισσότεροι τῶν ἀνθρώπων εἶναι πεπεισμένοι ὅτι γιά νά καταφέρει κανείς νά γίνει γνωστός, ἀποδεκτός καί τελικά νά βγεῖ κερδισμένος θά πρέπει νά ἐπιζητεῖ τή δημόσια προβολή. Ἀλλά αὐτή δέν εἶναι ἡ ἀλήθεια γιά τή νηστεία.  Ἄν νηστεύουμε καί προτιμοῦμε τή δόξα τῶν ἀνθρώπων, θά στερηθοῦμε τά ἀγαθά τῆς νηστείας πού μᾶς ἐπιφυλάσσει ὁ Θεός: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἀπέχουσιν τὸν μισθὸν αὐτῶν». Ἕνα τέτοιο σπουδαῖο ἀγαθό εἶναι νά πράττει κανείς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ μόνο καί μόνο γιατί τό θέλει ὁ Θεός, χάριν τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν ἔτσι νηστεύουμε τότε μποροῦμε καί νά ἀμφισβητήσουμε τή συνήθη πρακτική τῶν ἀνθρώπων νά ἀποκτοῦν ὅλο καί περισσότερο πλοῦτο.  Ὁ Θεός μᾶς καλεῖ νά μήν συγκεντρώνουμε ἀγαθά τῆς γῆς («Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς»), ὄχι γιατί τά ὑλικά ἀγαθά δέν ἔχουν καμία σημασία, ἀλλά γιατί ἡ ἔμφαση σέ αὐτά δεσμεύει τελικά τίς καρδιές μας:  «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν». Καί ὁ Θεός θέλει τήν καρδιά μας: «Υἱέ μου, δός μοι σήν καρδίαν». Δίνει κανείς τήν καρδιά του στόν Θεό ὅταν προτιμάει νά θησαυρίζει ἀπό τά αἰώνια ἀγαθά πού δωρίζει ὁ Θεός καί ταιριάζουν στόν Οὐρανό κι ὄχι ἀπό ἐκεῖνα πού o ἴδιος ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἀποκτήσει μέ τόν κόπο του καί τά ὁποῖα ἀναμένεται νά φθαροῦν καί τελικά νά χαθοῦν. Δίνουμε τήν καρδιά μας στόν Θεό ὅταν συγχωροῦμε μέ ἀγάπη καί νηστεύουμε μέ ταπείνωση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ κι ὄχι τῶν ἀνθρώπων.

Εἰσερχόμαστε στή Μεγάλη Σαρακοστή καί ὁ Θεός θέλει τήν καρδιά μας γιά νά μᾶς προσφέρει τή ζωή Του κι ἐμεῖς νά καταλάβουμε κάτι ἀπό τό μυστήριο πού ἐπιτελεῖται. Εἰκόνες αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου ἀποτελοῦν ἡ ἀποκατάσταση τῶν σχέσεών μας μέ τούς ἄλλους, ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τίς ἁμαρτίες μας μέ τή μετάνοια, ἡ νηστεία πού προτιμάει τό βλέμμα τοῦ Θεοῦ ἀπό τή δόξα τῶν ἀνθρώπων, ἡ ἀπόφαση νά προτιμοῦμε τά αἰώνια ἀπό τά πρόσκαιρα, τά οὐράνια ἀπό τά ἐπίγεια. Ἄς προσπαθήσουμε νά πορευτοῦμε στό πνευματικό στάδιο πού αὔριο ξεκινάει μέ τέτοιο τρόπο ὥστε ὁ Θεός νά μᾶς ἀξιώσει τόσο μεγάλων δωρεῶν.

Διάπυρος πρὸς Κύριον εὐχέτης,

  † Ὁ Τριμυθοῦντος Βαρνάβας

ΣΗΜ: Ὁ Ἐ­φη­μέ­ριος κα­θί­σταται ὑ­πεύ­θυ­νος γιὰ τὴν ἀ­νάγνωση τῆς Ἐγ­κυ­κλί­ου αὐ­τῆς τὴν Κυριακὴ τῆς Τυρινῆς, 26 Φεβρουαρίου 2023, καὶ ἀκολούθως τὴν ἀνάρτησή της στὸν πί­να­κα ἀνακοινώσεων τοῦ Να­οῦ.