Ἔχουμε ἤδη διανύσει τίς δύο πρῶτες ἑβδομάδες τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς καί μετά τήν ἑορτή τῆς ὀρθῆς πίστης καλούμαστε νά ἐπιδείξουμε κι ἐμεῖς μέ τήν σειρά μας τή δική μας πίστη πού θά μᾶς φέρει πιό κοντά στόν Χριστό καί τά πάθη Του. Ἡ ἑορτή τῆς ἡμέρας πού ἑστιάζει στό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἀλλά καί τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα γιά τή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ της Καπερναούμ, σκοπό ἔχουν νά μᾶς δείξουν ὅτι ἡ θερμή πίστη στόν Θεό ὁδηγεῖ στήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μέσα ἀπό τίς ἐνέργειές Του. Ὁ Θεός ἐνεργεῖ στή ζωή μας, ἀνταποκρίνεται στήν πίστη μας καί δέν ἔχουμε κανένα λόγο νά νομίζουμε ὅτι στήν πορεία τῆς ζωῆς μας εἴμαστε μόνοι μας καί ἀποξενωμένοι ἀπό τόν Θεό.
Γιά τούς θεολόγους μελετητές τοῦ ἔργου του, ὁ Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἀσχολεῖται μέ πολύ σημαντικές ἔννοιες καί ὑψηλά νοήματα, τόσο ὑψηλά ὥστε νά μποροῦν νά περιγράψουν τή δυνατότητα τῶν ἀνθρώπων νά «ἀνεβαίνουν» κι αὐτοί μαζί μέ τόν Ἰησοῦ καί τούς μαθητές Του στό ὄρος Θαβώρ καί ἀπό ἐκεῖ νά βλέπουν τό Θαβώριο φῶς, τό φυσικό καί ἄκτιστο φῶς τῆς θεότητας. Ὁ Ἰησοῦς, ὅμως, κάποτε μόνο ἀνεβαίνει στό ὄρος. Συνήθως, εἰσέρχεται στούς τόπους συνάντησης τῶν ἀνθρώπων μέ σκοπό νά κηρύξει τήν μετάνοια κι ἐκεῖ νά φανερώσει μέ τίς ἐνέργειές του τήν θεότητά Του ὥστε οἱ ἄνθρωποι νά μετέχουν σέ αὐτές καί νά ἑνώνονται μαζί Του. Αὐτό ἀκριβῶς βλέπουμε νά συμβαίνει καί μέ τήν εὐαγγελική περικοπή τῆς Β’ Κυριακῆς τῶν νηστειῶν .
Σύμφωνα μέ τήν εὐαγγελική περικοπή, ὁ Χριστός διδάσκει σέ ἕνα σπίτι πού εἶναι ἀσφυκτικά γεμᾶτο ἀπό κόσμο, ἕνας παράλυτος μεταφέρεται ἀπό τέσσερις δικούς του ἀνθρώπους καί μέ ἐντυπωσιακό τρόπο, ἀπό τήν στέγη τούς σπιτιοῦ, καταφέρνει νά φθάσει μπροστά ἀπό τόν Κύριο μέ σκοπό τή θεραπεία του. Ὁ Χριστός βλέπει τήν πίστη τους, ἀνταποκρίνεται καί συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες τοῦ παραλυτικοῦ καί τόν θεραπεύει ἀπό τήν ἀσθένειά του. Αὐτή εἶναι ἡ ἱστορία κι ἔχει πολλά νά μᾶς πεῖ γιά τήν πίστη, τήν μετάνοια, τίς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ στή ζωή μας καί ἐκείνους πού ἀμφιβάλλουν γιά ὅλα αὐτά. Αὐτή ἡ ἱστορία δείχνει μέ τόν πιό εὐσύνοπτο τρόπο τό κυριότερο ἔργο τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο πού εἶναι ἡ διδασκαλία γιά τήν Ἀλήθεια καί ἡ κλήση τῶν ἁμαρτωλῶν σέ μετάνοια. Ἡ κλήση σέ μετάνοια γίνεται μέ τόν διδακτικό λόγο τοῦ Θεανθρώπου πού ἐνεργεῖ ὡς Θεός καί μέ τίς θεῖες ἐνέργειες Του συγχωρεῖ ἁμαρτίες, ἀλλά καί θεραπεύει τόν παράλυτο. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ διήγηση τῆς θεραπείας τοῦ παραλυτικοῦ φέρνει ἐνώπιον μας τή δυσκολία νά πιστέψουμε ὅτι ὁ Θεός καί ἡ θεότητά του εἶναι τόσο ἔντονη μέσα στήν ζωή μας ὥστε ὅταν τό ζητοῦμε ὁ Θεός νά συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες μας καί νά ἀνταποκρίνεται στίς ἀνάγκες μας. Ἄν θέλουμε νά βλέπουμε τόν Θεό νά ἐνεργεῖ στή ζωή μας, ἡ ἀνταπόκρισή μας στήν κλήση τοῦ Θεοῦ γιά μετάνοια εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος.
Ἡ ἐντολή τοῦ Χριστοῦ «μετανοεῖτε, διότι ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν» καί ἡ ὁποία εἶναι ἐπιπλέον μέσα μας, εἶναι στήν πραγματικότητα μιά κλήση νά γίνουμε ἄξιοι τῆς Βασιλείας Του μέ ἔργα μετάνοιας. Δέν ὑπάρχει καταλληλότερος καιρός γιά τήν μετάνοια ἀπό τόν καιρό τῆς νηστείας πού τώρα διανύουμε γιατί μᾶς θυμίζει ὅτι ἡ παραβίαση τῆς ἐντολῆς τῆς νηστείας στόν Παράδεισο ὁδήγησε τόν ἄνθρωπο στήν ἁμαρτία καί τήν Πτώση. Ὁ Θεός ζήτησε ἀπό τούς πρωτοπλάστους νά τρῶνε ἀπό ὅλους του καρπούς τῶν δέντρων ἐκτός ἀπό τόν καρπό τοῦ δένδρου τῆς γνώσης τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ κι αὐτοί ἀρνήθηκαν νά ὑπακούσουν μέ κόστος τήν ἀπώλεια τοῦ Παραδείσου. Μέχρι σήμερα ἡ νηστεία διατηρεῖ τή σημασία της καθώς καταφέρνει νά δημιουργεῖ τόν ἀπαραίτητο χῶρο γιά τήν ἐπιστροφή τῶν ἀνθρώπων κοντά στόν Θεό μέ τήν μετάνοια. Ὁ Θεός καλεῖ σέ μετάνοια, ἡ νηστεία δημιουργεῖ ἕνα εὐνοϊκό περιβάλλον, ἀλλά μόνο ἐκεῖνοι πού θά πιστέψουν ὅτι ὁ Θεός ἐνεργεῖ στή ζωή μας θά μπορέσουν ἀπό τόν λόγο Του νά ὁδηγηθοῦν σέ πράξεις μετάνοιας. Ἐμπόδιο γιά τήν μετάβαση ἀπό τό ἄκουσμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ στήν μετάνοια εἶναι ἡ πρακτική τῶν ἀνθρώπων νά ἀντιλαμβάνονται τόν Θεό καί τά ἔργα Του μέ ἀνθρώπινους συλλογισμούς, δηλαδή, μέ φυσική σκέψη καί γνώση, ὅπως θά ἔλεγε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, δηλαδή, ὅπως ἔκαναν οἱ γραμματεῖς πού ἦταν παρόντες στό γεγονός τῆς θεραπείας τοῦ παραλυτικοῦ. Ἄς ἐπιστρέψουμε, ὅμως, στή διήγηση τῆς θεραπείας.
Ὁ παραλυτικός πιστεύει καί μετανοεῖ – πίστη στόν Θεό καί μετάνοια δείχνει ἡ προσπάθεια μέ τήν βοήθεια τῶν δικῶν του ἀνθρώπων νά πλησιάσει τόν Κύριο. Ὡστόσο φαίνεται ξεκάθαρα ἀπό τήν διήγηση ὅτι ἡ μετάνοια δέν εἶναι μόνο μία προσωπική ἀπόφαση, ἀλλά καί μία ἀπόφαση στήν ὁποία βοηθοῦν καί οἱ ἄνθρωποι γύρῳ μας. Ὁ παραλυτικός πλησιάζει τόν Θεό καί στέκεται ἐνώπιον Του ὄχι μόνο γιατί ὁ ἴδιος τό θέλει, ἀλλά καί γιατί τό θέλουν καί οἱ συνάνθρωποί του. Ὁ ἕνας ἐνισχύει τόν ἄλλον καί ὁ ἕνας ἔχει τήν ἀνάγκη τοῦ ἄλλου, τήν βοήθεια καί τόν κόπο τοῦ ἄλλου. Κανείς δέν φθάνει μπροστά στόν Θεό μόνος του. Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ πιό δύσκολη πράξη πού μποροῦνε νά κάνουμε γιατί ἀπαιτεῖ νά προσπαθήσουμε μέ ὅλη μας τήν δύναμη ὥστε μέ πίστη νά ζητήσουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Ὁ παράλυτος καί οἱ τέσσερις φίλοι του ἔκαναν πραγματικά ὅ,τι μποροῦσαν γιά νά μπορέσει νά δεῖ ὁ Θεός τήν πίστη τους καί τήν μετάνοια: «ἰδὼν δὲ ὁ Ἰησοῦς τὴν πίστίν αὐτῶν».
Ὁ παραλυτικός θά βρεθεῖ ἐνώπιον τοῦ Χριστοῦ κι ἐκεῖνος θά συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες του καί θά τόν ἀποκαλέσει παιδί Τοῦ: «Τέκνόν, ἀφέωνταί σοί αἱ ἁμαρτίαι σου». Αὐτό πού χαρακτηρίζει τά παιδιά εἶναι νά πιστεύουν στόν πατέρα τους καί νά βρίσκονται κοντά του, κάτι πού τό βλέπουμε καί στήν παραβολή τοῦ Ἀσώτου. Ἐδῶ, στή θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ τονίζεται ὅτι ἡ πίστη πού δείχνει μετάνοια εἶναι νά θέλει κανείς νά ὑπερβεῖ κάθε ἐμπόδιο γιά νά μπορέσει νά δεῖ τόν Σωτῆρα, νά φθάσει μπροστά Του καί νά βρεθεῖ ἐνώπιον Του. Χρειάζεται κανείς πίστη στόν Θεό γιά νά ἀφήσει πίσω ἐκείνους κι ἐκεῖνα πού τοῦ κλείνουν τόν δρόμο, πού βρίσκονται μπροστά του καί τόν ἐμποδίζουν νά ἐμφανιστεῖ μπροστά στόν Κύριο. Κάθε προσπάθεια νά πλησιάσουμε τον Χριστό εἶναι προσπάθεια μετάνοιας καί ἐκδήλωση πίστης. Ὅσο περισσότερο τόν πλησιάζουμε τόσο καλύτερα τόν βλέπουμε κι ἄν πλησιάσουμε πολύ θά μπορέσουμε νά δοῦμε τό φωτεινό Του πρόσωπο. Γιά τό θεϊκό φῶς τοῦ προσώπου Του μᾶς μίλησε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Κάθε ἐμπειρία μετάνοιας καί ἄφεσης τῶν ἁμαρτιῶν μας εἶναι μιᾶς ἀκτῖνα αὐτοῦ τοῦ Φωτός.
Ὁ Χριστός ἐνεργεῖ καί οἱ ἐνέργειές Του ξεχωρίζουν ἐκείνους πού πιστεύουν ἀπό ἐκείνους πού δέν πιστεύουν στόν Θεό καί ταυτόχρονα ἀποκαλύπτουν τήν θεότητά Του. Οἱ γραμματεῖς πού εἶναι παρόντες στό γεγονός δέν μποροῦν νά δοῦν στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ τόν Θεό γι’ αὐτό καί διαφωνοῦν ὅτι ὁ Κύριος ἔχει ἐξουσία νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες ἀντιμετωπίζοντάς τον ὡς ἁπλό ἄνθρωπο. Γνωρίζουν ὅτι ἄν ὁ Χριστός μπορεῖ νά συγχωρεῖ ἁμαρτίες ὅπως ὁ Θεός, τότε ὅλα ἀλλάζουν, ὁ κόσμος ἀλλάζει καί φυσικά ἀλλάζει καί ὁ ρόλος τους κι ἐκεῖνοι δέν θέλουν νά ἀλλάζει τίποτα στόν κόσμο μέσα στόν ὁποῖο κατέχουν περίοπτη θέση. Ἡ μετάνοια λοιπόν καί ἡ συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν ἔχουν μιά τεράστια δυναμική ἀλλαγῆς τῶν δεδομένων. Ὁ παράλυτος παύει νά εἶναι παράλυτος, συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες τους, γίνεται ἄλλος ἄνθρωπος καί φεύγει γιά τό σπίτι γιά νά κηρύξει τόν ἐρχομό τοῦ Μεσσία. Οἱ δικοί του ἄνθρωποι φροντίζουν τήν ψυχή του, καταβάλλουν ὑπερβάλλοντα κόπο καί διαπιστώνουν ὅτι ὁ κόπος τους δέν πάει χαμένος. Ἐκεῖνοι πού πίστευαν στή δύναμή τους καί στό κῦρος τους καί ἦταν σίγουροι γιά τίς ἐκτιμήσεις τους διαπιστώνουν ὅτι ὅλα γύρῳ τους ἒχουν ἀλλάξει ἀκόμα κι ἄν μέχρι σήμερα δέν θέλουν νά τό παραδεχτοῦν. Ὁ Θεός πού γιά πολλούς στέκεται μακριά, εἶναι πιά δίπλα μας καί μέ τή θεϊκή του δύναμή πράττει κατά τρόπο πού θά φέρει τόν ἄνθρωπο κοντά Του, «ἀνεβάζοντάς τον» πιό πάνω ἀπό ἐκεῖνα πού καθημερνά τόν ἀπασχολοῦν, ὥστε «ἀνεβαίνοντας» νά μπορέσει νά δεῖ τόν Θεό.
Αὐτό ἀκριβῶς συμβαίνει ὅταν ὁ Θεός συγχωρεῖ τίς ἁμαρτίες μας καί παρεμβαίνει στή ζωή μας ὥστε νά ἐργαστοῦμε στόν ἀμπελῶνα τους προετοιμάζοντας ἕναν καινούργιο κόσμο πού ἔρχεται. Ἡ μετάνοια πού ὁδηγεῖ στήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν γίνεται ἔτσι μιά πράξη πού ἀφορᾶ εὐρύτερα τήν κοινότητα ὃπως συνέβη μέ τόν παράλυτο καί τό περιβάλλον τῶν δικῶν του ἀνθρώπων. Ὁ Χριστός συγχωρεῖ ἁμαρτίες, κηρύττει ἕναν κόσμο πού ἀλλάζει τά δεδομένα και γι’ αὐτό καί οἱ γραμματεῖς πού εἶναι παρόντες ἀντιδροῦν καί προσπαθοῦν νά ὑποτιμήσουν τίς ἐνέργειές Του. Τό ἴδιο θά μποροῦσε νά ἰσχυριστεῖ κανείς καί γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο πού θέλει νά πιστεύει ὅτι ὁ Θεός δέν ἐνεργεῖ στή ζωή μας καί ἄρα δέν ἀποτελεῖ μιά δύναμη ἀλλαγῆς τοῦ κόσμου.
Δέν ἀποκλείεται παρόμοιες σκέψεις νά περάσουν καί ἀπό τό δικό μας μυαλό. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός, ἰδιαίτερα τήν περίοδο πού τώρα διανύουμε, μᾶς καλεῖ νά παρουσιάσουμε ἔργα μετάνοιας γιατί ἡ πίστη μας στόν Θεό ἀπό τά ἔργα μας θά φανεῖ, ἀπό τά ἔργα ἐκεῖνα πού ἀλλάζουν τήν ζωή μας, ὅπως συνέβη στήν περίπτωση τοῦ παραλυτικοῦ. Καί οἱ ἀλλαγές στή ζωή μας ξεκινοῦν ἀπό τήν ψυχή μας γιατί ἡ ψυχή εἶναι ἀνώτερη ἀπό τό σῶμα καί μέ αὐτήν ἀσχολεῖται κατά προτεραιότητα ὁ Χριστός. Πρῶτα μέ τή θεϊκή του ἐνέργεια θά συγχωρήσει τίς ἁμαρτίες τοῦ παραλυτικοῦ καί στήν συνέχεια μέ τήν θεϊκή Του δύναμή θά τόν θεραπεύσει ὥστε νά δείξει τήν θεότητά Του. Κάτι τέτοιο μπορεῖ νά συμβαίνει καί μέ τή δική μας μετάνοια. Μετανοοῦμε καί τά ἀποτελέσματα τῆς μετάνοιας πού μᾶς δωρίζει ὁ Θεός γίνονται ὁρατά καί σε ἐμᾶς καί στούς ἀνθρώπους γύρῳ μας, ὥστε νά ἒχουμε τη βεβαιότητα γιά τήν ἐνεργή παρουσία τοῦ Θεοῦ ἀνάμεσά μας.
Οἱ πιό ἐνεργοί πολῖτες ἀπό ἐμᾶς ἔχουμε τό ὅραμα νά ἀλλάξουμε τόν κόσμο ἤ νά ἀντιστρέψουμε τήν πορεία του μακριά ἀπό τόν Θεό. Ἀπό τό μυαλό μας περνοῦν πολλές σκέψεις πού συχνά εἶναι ἐπηρεασμένες ἀπό τούς τρόπους μέ τούς ὁποίους οἱ ἄνθρωποι θέλουν νά ἀλλάζουν τόν κόσμο καί οἱ ὁποῖοι ἔχουν βέβαια τήν σημασία τους. Ἀλλά γιά ἐμᾶς τούς χριστιανούς πού πορευόμαστε μέσα στήν εὐλογημένη περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ἰσχύουν διαφορετικά πράγματα. Ἐμεῖς πιστεύουμε ὅτι ὁ Χριστός μέ τίς θεϊκές του ἐνέργειες ἀποκαλύπτεται στόν κόσμο, ἀλλάζει τή ζωή μας μέ τή μετάνοια καί μάλιστα μέ καθοριστικό τρόπο καί μᾶς ἐπιτρέπει, στό μέτρο των δυνάμεων μας, νά δοῦμε τήν δόξα Του γιά νά μήν ἔχουμε καμία ἀμφιβολία ὅτι ὁ Κύριος εἶναι κύριος τοῦ κόσμου καί τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό πού μόνο ζητάει ἀπό ἐμᾶς εἶναι τήν πίστη τοῦ παραλυτικοῦ καί τῶν φίλων του ὥστε νά μᾶς φανερώσει τή δύναμή Του με τον λόγο Του καί τήν συγχώρεση τῶν ἁμαρτιῶν μας, δείχνοντάς μας μέ τίς ἐνέργειές Του τον Θεό καί τή δυνατότητα νά τόν πλησιάσουμε, νά ἔρθουμε κοντά Του και οἱ ἃγιοι νά δοῦνε τό φῶς τοῦ προσώπου Του.