ΟΜΙΛΙΕΣ

Ομιλία του Μιχάλη Χριστοφορίδη – Η μητέρα του φωτός

Το φως από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας μέχρι και σήμερα είναι από τις πλέον πολυσυζητημένες έννοιες. Από το πρώτο κεφάλαιο της Αγίας Γραφής , δηλώνεται ότι το πρώτο πράγμα που δημιούργησε ο Θεός ήταν το φώς. Από την αρχαία εποχή σε πάρα πολλές θρησκείες το φως και κατά ακολουθίαν ο ήλιος, που θεωρείται η πηγή του φωτός, θεοποιήθηκαν και λατρεύονταν με διάφορες ιεροτελεστίες. Σήμερα στο απόγειο της σύγχρονης επιστήμης, η έννοια του φωτός στη φυσική είναι ίσως η πιο θεμελιώδης έννοια. Η πιο διάσημη εξίσωση που διατύπωσε ο Einstein (E = mc2) , μέσα στην τόσο λιτή διατύπωση της, περιλαμβάνει το φως (συγκεκριμένα την ταχύτητα του φωτός, η οποία θεωρείται το μέγιστο όριο της ταχύτητας στο σύμπαν). Η ισχύουσα επιστημονική θεωρία για την γένεση του Σύμπαντος , ήρθε να συμφωνήσει με την Αγία Γραφή, και να παραδεχτεί ότι όλα ξεκίνησαν από μια έκρηξη φωτός (Bing -Bang). Από το φώς παρήχθησαν τα πάντα.

Καθόλου τυχαίο λοιπόν που ο Χριστός μέσα στην ορθόδοξη Θεολογία, σχετίζεται (δεν ταυτίζεται, αφού η απερινόητη ουσία του Θεού δεν μπορεί να ταυτίζεται με τίποτε του κόσμου τούτου) άρρηκτα με το φως (Ψάλλομε την Μεγάλη Παρασκευή : «Σὲ τὸν ἀναβαλλόμενον, τὸ φῶς ὥσπερ ἱμάτιον»). Η εορτή της Μεταμορφώσεως του Χριστού μας παρέχει ένα πλουσιότατο θεολογικό πλαίσιο για την φανέρωση του Χριστού μέσα στο άκτιστο φως « φωτὸς αὐτουργὸς γὰρ πεφυκὼς, καταυγάζει τοὺς μέλποντας…». Η πατερική σκέψη θεωρεί το άκτιστο αυτό φώς ως μια από τις κύριες (όχι την μόνη) και τις συνηθέστερες άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού δια της οποίας κοινωνεί με τους ανθρώπους. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μιλώντας για τον Λόγο του Θεού γράφει «Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον.»

Γνωρίζοντας όλα τα παραπάνω και συναισθανόμενοι το μυστήριο και το μεγαλείο του φωτός, όπως και αν το εξετάσουμε (είτε από επιστημονική, είτε από θεολογική πλευρά), ακούγοντας καθημερινά τον Ιερέα (ή τον Διάκονο) να βγαίνει στην Ωραία Πύλη και να λέει «Την Θεοτόκον και μητέρα του Φωτός, εν ύμνοις μεγαλύνωμεν», νιώθουμε ένα δέος! Για την Παναγία μας έχουν γραφτεί άπειρες δοξολογίες και ύμνοι και εγκώμια και μεγαλυνάρια. Αλλά αυτός ο χαρακτηρισμός «Μητέρα του Φωτός» είναι από τους πιο τολμηρούς, τους πιο μεγαλειώδεις και συνάμα τους πιο ακριβείς. Ακούοντας την φράση αυτή και βλέποντας την ίδια στιγμή την εικόνα της, μια γυναίκα με άφθαστη σεμνότητα και ταπείνωση, και γνωρίζοντας την επί γης ζωή της, καταπλαγέντες ως ο Γαβριήλ, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά «εν ύμνοις (να την) μεγαλύνομε».

Ας αναλογιστούμε, ποια πραγματικά ήταν η Παναγία στην επί γής ζωή της. Μια άγνωστη κόρη σε μια άσημη κωμόπολη της Ιουδαίας. Την ίδια στιγμή ιστορικά, στην γη υπήρχαν άνθρωποι, βασιλείς, βασίλισσες, ένδοξοι, ευγενείς, φιλόσοφοι, μέσα σε μεγαλοπρεπή ανάκτορα που μπροστά τους γονάτιζαν χιλιάδες υπήκοοι και τους υπηρετούσαν εκατοντάδες δούλοι. Από όλους αυτούς, η άπειρος Σοφία του Θεού, επέλεξε αυτό το άγνωστο στους ανθρώπους κορίτσι των 15 ετών, για να κάνει την ένσαρκο είσοδο Του στην ανθρώπινη ιστορία, διότι «ἐπέβλεψεν ἐπὶ τὴν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ» όπως μας λέει η ίδια η Θεοτόκος. Ήταν άγνωστη στους ανθρώπους, αλλά προ των αιώνων ήταν εγνωσμένη στον Θεό για την αρετή της. Για αιώνες, όλοι σχεδόν οι προφήτες προανήγγελλαν το πρόσωπο της. Δεκάδες θαυμαστά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης, ήταν συμβολικοί τύποι του προσώπου της. Όπως είπε και κάποιος ως έκφραση λόγου, ακόμα και αν ο Θεός δεν είχε στο σχέδιο Του μετά την πτώση του ανθρώπου, να σαρκωθεί και να τον σώσει, μόνο και μόνο βλέποντας την Πάναγνο Παρθένο Μαρία και την αρετή της , θα άλλαζε γνώμη και θα προχωρούσε στην ενσάρκωση Του. Αυτό φανερώνει ότι στο πεδίο της ανθρώπινης ιστορίας μπορεί να γίνονται κοσμοϊστορικά γεγονότα που να φαίνονται πολύ σημαντικά (π.χ. πόλεμοι, μάχες, κατακτήσεις, κατάλυση αυτοκρατοριών), αλλά κάποια άλλα γεγονότα που συμβαίνουν μυστικά εν σιωπή, είναι απείρως πιο καταλυτικά και σημαντικά για την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Όταν έγινε ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ένα γεγονός που προκατηγγέλθη από τον ίδιο τον Θεό στους πρωτοπλάστους στον παράδεισο, πόσοι το πήραν είδηση; Μόνο η άγνωστη και άσημη κόρη της Ναζαρέτ. Ένα γεγονός με συμπαντικές διαστάσεις (ενσάρκωση του Θεού), και κανείς από τους τότε ανθρώπους δεν γνωρίζει τίποτε. Την ίδια στιγμή πιθανόν ο τότε υπόλοιπος κόσμος να ήταν συνεπαρμένος από την ανάδειξη του Οκταβιανού Αυγούστου ως μονοκράτορα, στην ένδοξη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Σήμερα το πρώτο γεγονός υμνείται και δοξολογείται από όλους τους πιστούς χριστιανούς καθημερινά και το γνωρίζουν, τουλάχιστον, ως γεγονός, όλοι οι άνθρωποι. Το δεύτερο γεγονός, το γνωρίζουν ίσως οι φοιτητές της ιστορίας και ίσως κάποιοι μαθητές των σχολείων (πριν να το ξεχάσουν).

Όταν η Θεοτόκος Μαρία έλεγε «ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί», που το στήριζε; Ποιος την ήξερε τότε; Μήπως είχε κάποιους υπηκόους που θα την βοηθούσαν; Ή μήπως είχε συγγράψει κάποιο βαθυστόχαστο φιλοσοφικό βιβλίο; Ποιος άλλος άνθρωπος στην ιστορία, όσο ένδοξος και μεγάλος και αν είναι, τολμά να ξεστομίσει τέτοια δήλωση.

Μια δήλωση που α) βεβαιώνει ότι θα τον μακαρίζουν και θα τον εξυμνούν οι άνθρωποι και β) ότι αυτό δεν θα συμβαίνει μόνο την εποχή που ζεί, όταν είναι ένδοξος και δυνατός, αλλά θα συμβαίνει από όλες τις μελλοντικές γενεές. Π.χ. Μπορούσε ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος (ο άνθρωπος με την πιο μεγάλη ανθρώπινη εξουσία τον καιρό που ζούσε η Θεοτόκος, αυτός που μπροστά του υποκλινόταν η οικουμένη) να εγγυηθεί ότι όλες οι μελλοντικές γενεές θα τον εξυμνούν ως ένα μεγάλο αυτοκράτορα; Σήμερα όχι μόνο δεν τον εξυμνεί κανείς, αλλά πάρα πολλοί ούτε καν τον γνωρίζουν. Και όμως: Αυτό που ούτε καν να διανοηθεί δεν μπορούσε ο Οκταβιανός Αύγουστος (όπως και κανένα άλλο ιστορικό πρόσωπο), τολμά να το πει μια (τότε) άσημη μικρή κόρη σε μια άσημη συγγενή της σε ένα μικρό χωριό της Ιουδαίας. Και το πιο εκπληκτικό, είναι ότι αυτό που λέει, πραγματοποιείται μέχρι σήμερα χωρίς διακοπή, 2000 χρόνια μετά. Μια εκπληκτική προφητεία που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, πόσο μάλλον να κατανοηθεί από κάποιον άθεο ή άπιστο. Τα λόγια της Θεοτόκου είναι γραμμένα από τον Απ. Λουκά στο ευαγγέλιο γύρω στο 60 -70 μ.Χ. Αυτό είναι ένα ιστορικό κείμενο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί (ακόμα και αν κάποιος δεν δέχεται την θεοπνευστία της Αγίας Γραφής). Άρα ως φράση γράφτηκε τουλάχιστον περίπου πριν 2000 χρόνια. Το ότι πραγματοποιείται η προφητεία το βεβαιώνουν οι χιλιάδες πιστοί σε χιλιάδες εκκλησίες σε όλο τον πλανήτη που επικαλούνται, υμνούν και μακαρίζουν την Παναγία. Ακόμα και αν κάποιος δεν το κάνει ή δεν συμφωνεί με αυτό, δεν μπορεί να αρνείται ότι συμβαίνει κάθε χρόνο σε όλο σχεδόν τον πλανήτη. Πώς συνέβηκε αυτό το εκπληκτικό πράγμα; Πως έπεισε μια παιδούλα όλες τις μελλοντικές γενεές να την μακαρίζουν; Το απάντησε από τότε η ίδια: « ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσί με πᾶσαι αἱ γενεαί , ὅτι ἐποίησέ μοι μεγαλεία ὁ δυνατός καὶ ἅγιον τὸ ὄνομα αὐτοῦ». Η άσημη κόρη της Ναζαρέτ, δεν έχασε τα μυαλά της, ούτε έπασχε από μεγαλομανία. Γνωρίζοντας τι συνέβαινε και τι «μεγάλο» ποιούσε ο παντοδύναμος Θεός μέσα της, έκφραζε τα λόγια που το Άγιο Πνεύμα που την είχε επισκιάσει, της υπαγόρευε να πει. Αυτό το Άγιο Πνεύμα που για δύο χιλιετίες θα καθοδηγούσε (και θα καθοδηγεί) τις μελλοντικές γενεές να την μακαρίζουν.

Με όλες αυτές τις σκέψεις κατά νου, επιστρέφουμε στον χαρακτηρισμό «Μητέρα του φωτός». Δεν γνωρίζουμε αν ποτέ σε κάποια άλλη θρησκεία ή παράδοση έχει χαρακτηριστεί μια γυναίκα με τέτοιο τρόπο. Μετά από όσα εκπληκτικά γράψαμε για το φως, είναι κατανοητό πόσο μεγάλη τιμή και δόξα , μπορεί να έχει κάποια για να προσφωνείται ως «μητέρα του φωτός». Και μάλιστα μια γυναίκα που με τα ανθρώπινα – κοσμικά κριτήρια δεν πέτυχε τίποτε ιδιαίτερο στη επίγειο ζωή της, αλλά έζησε ταπεινά και μυστικά εν ησυχία και απλότητι. Λέμε ότι ο ήλιος στέλλει το φως του και όλοι ξέρουμε πόσο θαυμαστό πράγμα (ακόμα και με τις κτιστές του διαστάσεις) είναι ο ήλιος. Πως μπορεί το φως να γεννηθεί από ένα γήινο πλάσμα;

Προφανώς το φώς, του οποίου μητέρα είναι η Παναγία, ταυτίζεται με αυτό που έγραψε ο Ευαγγελιστής Ιωάννης «Ἦν τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον, ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον», δηλαδή ο Λόγος του Θεού. Και φυσικά αυτό το φώς είχε στο μυαλό του, ο εισηγητής του χαρακτηρισμού «μητέρα του Φωτός».

Η γέννηση αυτού του Φωτός δεν θα ήτο δυνατή, αν η πηγή δεν ήταν κατάλληλη. Η φύση του φωτός είναι ιδιαίτερη. Καταυγάζει τα πάντα, αλλά αρκεί ένα μικρό εμπόδιο, ένα μικρό φυλλαράκι, να κόψει την πορεία του και να δημιουργήσει αμέσως σκιά από πίσω. Για να είναι κάτι υλικό και όμως να αφήνει ελεύθερα το φως να περνά δια μέσου του, πρέπει να είναι απόλυτα καθαρό και διαφανές.

Η παρθένος Μαρία, αν και περιβεβλημένη υλικό σώμα, λόγω της απόλυτης καθαρότητας σώματος, ψυχής, νοός και αισθήσεων από κάθε εμπαθή και αμαρτωλή κίνηση και με την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, που καθάρισε κάθε αμαρτωλή ροπή που φυσιολογικά είχε η ανθρώπινη φύση της (λόγω της προπατορικής αμαρτίας), κατέστη ιδανικό όργανο και μέσο, για να γεννήσει το αληθινό Φως, χωρίς να παρεμβληθεί κανένα ηθικό ή πνευματικό εμπόδιο, «μὴ ἔχουσα σπίλον ἢ ρυτίδα ἤ τι τῶν τοιούτων, ἀλλ’ ἵνα ᾖ ἁγία καὶ ἄμωμος.».

Όλοι ξέρουμε ότι το αισθητό φως της μέρας προέρχεται από τον ήλιο. Δεν μπορεί να έχουμε φως, χωρίς την παρουσία του ήλιου. Ακόμα και αν ο ήλιος είναι κρυμμένος πίσω από τα σύννεφα, γνωρίζουμε ότι το φως από εκεί προέρχεται, έστω και αν δεν τον βλέπουμε. Παρόμοιο παράδειγμα χρησιμοποιεί ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς:

῞Ωσπερ γὰρ ἐπὶ τῶν ἐπὶ γῆς λαμπτήρων ὑελίνων ἤ τινος ἑτέρου τῶν διαφανῶν πεποιημένων οὐκ ἔνι πρὸς τὸ φῶς ἰδεῖν οὐδὲ ἐκεῖθεν ἀκτῖνος μετασχεῖν, εἰμὴ διὰ μέσου τοῦ λαμπτῆρος, οὕτω καὶ πᾶσιν ἀνέφικτος ἡ πρὸς Θεὸν ἀνάνευσις καὶ ἡ παρ᾿ αὐτοῦ πρός τι τῶν ἁπάντων πρόοδος, εἰ μὴ διὰ τῆς θεοφόρου ταύτης καὶ θεαυγοῦς ὡς ἀληθῶς λυχνίας, τῆς ᾿Αειπαρθένου, γένοιτο. «῾Ο Θεὸς γὰρ ἐν μέσῳ αὐτῆς, καὶ οὐ σαλευθήσεται», δηλαδή

«Οπως συμβαίνει μὲ τοὺς λαμπτῆρες ἐπάνω στὴν γῆ, καμωμένους εἴτε ἀπὸ γυαλί εἴτε ἀπὸ ἄλλη διαφανῆ ὕλη, ποὺ δεν εἶναι δυνατὸ νὰ ἰδῆ κανεὶς τὸ φῶς, οὔτε νὰ δεχθῆ τὴν ἀπὸ ἐκεῖ ἀκτῖνα, παρὰ μόνο διὰ μέσου τοῦ λαμπτῆρος, ἔτσι εἶναι σὲ ὅλους ἀνέφικτη καὶ ἡ πρὸς τὸν Θεὸ ἀτένισις καὶ τα ἀπὸ αὐτὸν χαρίσματα πρὸς ὁ,τιδήποτε, παρὰ μόνο ἂν γίνη δι᾿ αὐτῆς τῆς θεοφόρου καὶ θεόφωτης πραγματικὰ λυχνίας, τῆς ᾿Αειπαρθένου. Διότι «στὸ μέσο της εἶναι ὁ Θεὸς καὶ δὲν θὰ σαλευθῆ».

Κατ΄αναλογία, δεν μπορούμε να έχουμε σχέση με τον Χριστό χωρίς να είναι παρούσα η Παναγία, είτε την βλέπουμε, είτε όχι. Διότι ο Χριστός κατέστη δυνατό να σαρκωθεί και να αποκαταστήσει την σχέση του με τον άνθρωπο, δια μέσου της Παναγίας. Σε αυτό το πλαίσιο κατανοούμε τα λόγια του Αγίου Γερμανού, πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

« Ει μη γαρ συ (Θεοτόκε), προηγού, ουδείς πνευματικός απετελείτο ̇ ουδείς εν πνεύματι τον Θεόν προσεκύνει . Τότε γαρ πνευματικός ο άνθρωπος, ότε συ, Θεοτόκε, Πνεύματος Αγίου κατοίκητήριον έγένου . Ουδείς θεογνωσίας ανάμεστος, ειμή διά σου, Παναγία ̇ ουδείς ο σωζόμενος, είμή διά σου , Θεοτόκε ̇ ουδείς κινδύνων ελεύθερος, ειμή δια σου, Παρθενομήτορ ̇ ουδείς ο έλεούμενος δωρεάν, είμή δια σου, Θεοχώρητε .» δηλαδή,

«Αν δεν προηγούσουν εσύ Θεοτόκε, κανείς δεν θα μπορούσε να γίνει πνευματικός άνθρωπος, και κανείς δεν θα προσκυνούσε τον Θεό εν Αγίω Πνεύματι. Τότε μόνο μπόρεσαν οι άνθρωποι να γίνουν πνευματικοί, όταν εσύ Θεοτόκε έγινες κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Κανείς δεν φτάνει στην γνώση του Θεού, χωρίς εσένα Παναγία. Κανείς δεν σώζεται χωρίς εσένα Θεοτόκε. Κανείς δεν ελευθερώνεται από τους κινδύνους χωρίς την βοήθεια σου Παρθενομήτωρ. Κανείς δεν τυγχάνει του δωρεάν ελέους του Θεού χωρίς την δική σου παρέμβαση Θεοχώρητε.»

Στο ίδιο φυσικά πνεύμα (και υπό του ιδίου Αγίου Πνεύματος φωτιζόμενος) ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ομολογεί:

«Οὐκοῦν αὕτη μόνη μεθόριόν ἐστι κτιστῆς καὶ ἀκτίστου φύσεως, καὶ οὐδεὶς ἂν ἔλθοι πρὸς Θεόν, εἰ μὴ δι᾿ αὐτῆς τε καὶ τοῦ ἐξ αὐτῆς τεχθέντος μεσίτου· καὶ οὐδὲν ἂν ἐκ τοῦ Θεοῦ τῶν δωρημάτων, εἰμὴ διὰ ταύτης, γένοιτο καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώποις», δηλαδή

«Λοιπὸν ἐκ τούτων ἁπάντων συμπεραίνομεν πὼς μόνη ἡ Παρθένος εἶναι μεθόριον ἀνάμεσα εἰς τὴν κτιστὴν καὶ ἄκτιστον φύσιν, καὶ κανεὶς δὲν ἠμπορεῖ νὰ ἔλθῃ πρὸς τὸν Θεόν, παρὰ διὰ μέσου αὐτῆς καὶ τοῦ ἐξ αὐτῆς γεννηθέντος μεσίτου Χριστοῦ· καὶ κανένα χάρισμα δὲν ἠμπορεῖ νὰ δοθῆ μήτε εἰς τοὺς ἀγγέλους, μήτε εἰς τοὺς ἀνθρώπους παρὰ διὰ μέσου της.»

Αυτές τις μέρες του Αυγούστου, νιώθουμε νύν εγγύτερον ημίν την Θεοτόκον. Οι καθημερινές παρακλήσεις στην χάρη της, σφραγίζουν τον μήνα Αύγουστο και μας οδηγούν στην πανένδοξο ημέρα της Κοίμησης της. Η Θεοτόκος έζησε την ζωή της στην σιωπή και στο μυστήριο. Ακόμα και οι συγγραφείς της Καινής Διαθήκης πολύ λίγα πράγματα μας εξιστορούν για τη ζωή της. Αυτή « διετήρει πάντα τὰ ῥήματα ταῦτα ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτῆς» , αλλά δεν παρουσιάζεται στο προσκήνιο για να διεκδικήσει κάποιο εμφανή ρόλο στην πρώτη εκκλησία, παρόλο που απολαμβάνει μεγάλου σεβασμού από όλους τους μαθητές του Χριστού. Συνεχίζει την αγία ζωή της με ταπείνωση και ησυχία, ακόμα και μετά την ανάσταση του Υιού της. Όταν όμως ήρθε η ώρα του θανάτου, τότε έπρεπε η έξοδος να είναι αντάξια των μεγάλων μυστήριων τα οποία υπηρέτησε στην ζωή της. Και τότε κινητοποιείται ο ουρανός και η γή. Ο χορός των Αποστόλων, «ἐκ περάτων, συναθροισθέντες Γεθσημανῇ τῷ χωρίῳ». Ο χορός των Αγγέλων και πασών των επουρανίων δυνάμεων, «δορυφορούντων Ἀγγέλων σοι, Ἀρχῶν καὶ Δυνάμεων, Ἀποστόλων, Προφητῶν, καὶ ἁπάσης τῆς κτίσεως», και ούτως ειπείν « πάντας συνηγάγετο, πρὸς εὐφροσύνην τοὺς πιστούς, η εὐκλεὴς Παρθένε μνήμη σου.» Και στο μέσο των συγκεντρωθέντων , ο Υιός της. Το να βλέπεις έναν άνθρωπο να τιμά και να στηρίζει την γριά μητέρα του, είναι σε πανανθρώπινο επίπεδο κάτι συγκινητικό, αφού όλοι οι άνθρωποι νιώθουν και τιμούν την οφειλόμενη ευγνωμοσύνη των παιδιών στο πρόσωπο της μάνας. Όταν όμως βλέπουμε τον ίδιο τον Θεό, «ον πάντα φρίσσει και τρέμει από προσώπου της δυνάμεως Του» να κατέρχεται εξ ουρανών για να παραλάβει την άχραντη ψυχή της μητέρας Του, τότε η συγκίνηση μετατρέπεται σε ιερό δέος, σε θάμβος και έκσταση. Την σκηνή περιγράφει εναργέστατα ο ύμνος που ψάλλουμε: « Ἐξίσταντο Ἀγγέλων αἱ δυνάμεις, ἐν τῇ Σιὼν σκοπούμεναι, τὸν οἰκεῖον Δεσπότην, γυναικείαν ψυχὴν χειριζόμενον· τῇ γὰρ ἀχράντως τεκούσῃ, υἱοπρεπῶς προσεφώνει. Δεῦρο Σεμνή, τῷ Υἱῷ καὶ Θεῷ συνδοξάσθητι.» Ακόμα και οι Άγγελοι ένιωθαν έκπληξη βλέποντας αυτή την άκρως συγκινητική στιγμή, τον ίδιο τον Δεσπότη τους, ως οφειλέτη υιό, να έρχεται προσωπικά και να υποδέχεται στα ουράνια θεία σκηνώματα , αυτήν που τον υποδέχτηκε και τον κράτησε στα σπλάχνα της και στην αγκαλιά της, τον θήλασε και τον μεγάλωσε, δίνοντας του την δυνατότητα να εργαστεί την σωτηρία του πλάσματος Του.

Και μόνο αυτή η στιγμή εξηγεί γιατί η Θεοτόκος είναι τιμιωτέρα απάσης της κτίσεως, γιατί χρωστούμε να την μακαρίζουμε πάσαι αι γενεαί, γιατί ο Υιός της ικανοποιεί κάθε της αίτημα, όταν υψώνει προς αυτόν «χεῖρας τὰς Θεὸν ἠγκαλισμένας» και εύχεται για τον κόσμο και γιατί η εκκλησία μας καθημερινά, σε όλες τις μέρες του χρόνου την ανυμνεί και την επικαλείται.

Και εμείς μαζί με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, ας μάθουμε να ζητούμε ακατάπαυστα από αυτήν που είναι «μητέρα του Φωτός» , να φωτίσει το σκοτάδι που κυριαρχεί στις ψυχές μας, αποστέλλοντας μας το φώς του Υιού Της. Αναμφίβολα, όποιος είναι κοντά στην Μητέρα του Φωτός, κάποια στιγμή θα δει και το αληθινόν φως του Υιού της. «῾Ο Θεὸς γὰρ ἐν μέσῳ αὐτῆς, καὶ οὐ σαλευθήσεται».