Ἡ ἱστορία τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου περιγράφεται ἀπὸ τὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ καὶ μάλιστα μὲ λεπτομέρειες ποὺ ἔχουν τὴν πνευματική τους σημασία. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ γίνεται ἄνθρωπος καὶ τὸ πρῶτο του μέλημα εἶναι ἡ ὑπακοὴ στὸν νόμο τοῦ Μωυσῆ, τὸν νόμο ποὺ ὁ ἴδιος ὡς Θεὸς εἶχε δώσει στοὺς Ἰσραηλίτες. Τόσο μὲ τὴν Περιτομὴ ποὺ ἑορτάσαμε ὅσο καὶ μὲ τὴν Ὑπαπαντὴ τοῦ Κυρίου ποὺ τώρα ἑορτάζουμε, τονίζεται ἡ σημασία τῆς ὑπακοῆς στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ ἀκόμα κι ὅταν αὐτὸς ποὺ ὑπακούει εἶναι ὁ ἴδιος ὁ νομοδότης Κύριος, ἀκόμα κι ὅταν ἀναμένεται ὁ νόμος νὰ καταργηθεῖ μὲ τὴν ἐκπλήρωσή του. Βρέφος εἶναι ὁ Χριστός, ἀλλὰ διδάσκει τὴν ὑπακοή. Διδάσκει τὴν ὑπακοὴ στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ γιατὶ μέσῳ τῆς ὑπακοῆς φανερώνεται ὁ Θεός. Αὐτὴ τὴ φανέρωση στὸν προφήτη Συμεὼν καὶ τὴν προφήτιδα Ἄννα γιορτάζουμε σήμερα. Αὐτὴ ἡ φανέρωση εἶναι τὸ ζητούμενο γιὰ κάθε πιστὸ χριστιανὸ καὶ ἡ ὑπακοὴ εἶναι τὸ μέσο γιὰ νὰ φτάσει κανεὶς σὲ αὐτή.
Μὲ τὴν ἀναφορά μας στὴν ὑπακοὴ καὶ τὴ σημασία της, θυμόμαστε τὴν παρακοὴ τῶν Πρωτοπλάστων καὶ τὶς συνέπειές της γιὰ ὁλόκληρο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Κάθε φορὰ ποὺ γίνεται λόγος γιὰ τὴν ὑπακοὴ ἢ πράττει κανεὶς κατὰ τὸν τρόπο ποὺ ὁ Χριστὸς ὑπακούει στὸν νόμο, αὐτὸ ποὺ λέγεται κι αὐτὸ ποὺ πράττεται δὲν ἀφορᾶ μιὰ προσωπικὴ ἀσκητικὴ μὲ σκοπὸ τὴν ἀτομικὴ τήρηση κανόνων καὶ ἐντολῶν. Ὁ λόγος καὶ ἡ πράξη τῆς ὑπακοῆς ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου συνδέθηκε μὲ τὴ μία ἀνθρώπινη φύση, τὴν κοινὴ ὅλων τῶν ἀνθρώπων φύση, ποὺ διαφθείρεται μὲ τὴν παρακοὴ καὶ γνωρίζει τὸν Θεὸ μὲ τὴν ὑπακοή. Ὁ Χριστὸς ὡς ἄνθρωπος ὑπακούει στὸν νόμο καὶ αὐτὴ ἡ ὑπακοὴ μεταβάλλει τὴν ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς παρακοῆς σὲ ἐκείνη τῆς ὑπακοῆς στὸν Οὐράνιο Πατέρα. Ἡ παρακοὴ στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ χαρακτήριζε τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ πρὶν τὴν ἔλευση τοῦ Κυρίου παρὰ τὶς φιλότιμες προσπάθειες τῶν πιστῶν Ἰσραηλιτῶν νὰ τηρήσουν τὸν νόμο. Ἀντίθετα, μετὰ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου ἡ ὑπακοὴ μπορεῖ πιὰ νὰ χαρακτηρίζει τὶς ζωὲς τῶν ἀνθρώπων καθὼς οἱ χριστιανοὶ θὰ μποροῦν νὰ τηροῦν τὸν νόμο, τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ ἔτσι νὰ γνωρίζουν τὸν Θεό. Ἂς δοῦμε τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ὑπακοῆς στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ἀντλήσουμε νοήματα γιὰ τὴ ζωή μας.
Ὁ νόμος ἀφορᾶ ἐκείνους ποὺ ἔχουν γεννηθεῖ κατὰ τὸν ἀνθρώπινο τρόπο καὶ κατὰ τὴν ἔννοια αὐτὴ ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε καμία ἀνάγκη καὶ καμία ὑποχρέωση νὰ ὑπακούσει ἕναν νόμο ποὺ δὲν τὸν ἀφορᾶ. Ἡ σύλληψη τοῦ Χριστοῦ μὲ τὴ δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἡ γέννησή Του ἀπὸ τὴν Παρθένο Μαρία ἀποκλείουν κάθε ὑποχρέωση νὰ παρουσιαστεῖ στὸν Ναὸ μὲ τὴν Παναγία καὶ τὸν Ἰωσὴφ καὶ νὰ προσφέρουν τὶς θυσίες ποὺ ὅριζε ὁ νόμος. Ἀλλὰ ὁ Χριστός, ἐπιλέγει νὰ ὑπακούσει στὸν νόμο ἐπιτελώντας ἕνα ἔργο ὑπακοῆς γιατὶ θέλει νὰ δείξει ὅτι μὲ τὴν ὑπακοὴ ἀλλάζουν τὰ ἀνθρώπινα δεδομένα καὶ ἡ ἀνθρώπινη φύση ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς παρακοῆς ἐπαναφέρεται σὲ ἐκείνη τῆς ὑπακοῆς. Ὁ Χριστὸς προσφέρεται στὸν Ναὸ γιὰ νὰ τηρηθεῖ καὶ νὰ ἐκπληρωθεῖ ὁ νόμος ποὺ ἐπέβαλλε τὴ θυσία ἑνὸς ζεύγους τρυγονιῶν ἢ δύο νεοσσῶν περιστεριῶν καὶ ταυτόχρονα παρουσιάζεται ὡς ὁ Μεσσίας καθὼς γίνεται τὸ μόνο βρέφος ποὺ «διανοίγει τὴν μήτρα», τὸ μόνο βρέφος ποὺ γεννιέται ἀπὸ Παρθένο. Ἔτσι ἡ ὑπακοὴ γίνεται ὁ τρόπος νὰ φανερωθεῖ ὁ Θεὸς στὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων. Ἡ ὑπακοὴ εἶναι ὁ τρόπος οἱ ἄνθρωποι νὰ ἀναγνωρίσουν τὸν Θεὸ ποὺ εἶναι παρὼν στὴ ζωή τους. Ὁ Θεὸς ὡς βρέφος ἐπιδεικνύει ὑπακοὴ στὸν νόμο, γιατὶ ἡ ὑπακοὴ θὰ πρέπει πάντα νὰ ὑπερισχύει τῆς ἀνυπακοῆς στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ἡ προσοχὴ δὲν δίνεται στὸν νόμο ποὺ ὑπακούει ὁ Χριστὸς γιατὶ ὁ σκοπὸς τῆς ὑπακοῆς στὸν νόμο εἶναι ἡ φανέρωση τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ ποὺ ἦταν κρυμμένο καὶ τώρα ἀποκαλύπτεται. Πρόκειται γιὰ τὸ μυστήριο τοῦ Δημιουργοῦ ὅλης τῆς κτίσης, τοῦ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ἡ φανέρωσή του ἀφορᾶ προσωπικὰ κάθε ἄνθρωπο.
Ὁ Χριστὸς ὑπακούει στὸν νόμο, ὁ Συμεὼν ὑπακούει στὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ νὰ ὑποδεχθεῖ τὸν Μεσσία καὶ ὁ προφήτης εἰρηνεύει μὲ μιὰ εἰρήνη ποὺ ὁ Θεὸς μόνο μπορεῖ νὰ προσφέρει («Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλόν σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ῥῆμά σου ἐν εἰρήνῃ»). Ἡ ὑπακοὴ στὸν νόμο καὶ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ γεννάει τὴν ἐλπίδα ποὺ κάνει τὸν Συμεὼν νὰ διακηρύσσει ὅτι τώρα πιὰ μπορεῖ νὰ πεθάνει εἰρηνικά. Ἡ ἁμαρτία εἶναι πολεμοχαρὴς καὶ ἡ ἐξαφάνισή της μὲ τὴν Ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου ὁδηγεῖ στὴ συμφιλίωση μὲ τὸν Θεὸ καὶ τὴν ἀποκατάσταση τῆς εἰρήνης. Ὁ Συμεὼν πεθαίνει εἰρηνικὰ γιατὶ πιὰ εἶναι βέβαιος ὅτι οἱ ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ ὄχι μόνο γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ Ἰσραήλ, ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν λαῶν γίνονται πραγματικότητα – ἡ σωτηρία τοῦ Ἰσραὴλ συμβαίνει ὅταν εἶναι ἕτοιμη νὰ συμβεῖ καὶ ἡ σωτηρία γιὰ ὅλους τοὺς λαούς. Κανένας δὲν σώζεται μόνος του. Κανεὶς πεθαίνει εἰρηνικὰ ὅταν ἔχει τὴ βέβαιη ἐλπίδα ὅτι ἔχει δεῖ τὸν Μεσσία καὶ ἐπίσης ὅτι ἡ σωτηρία γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους εἶναι γεγονός. Ὁ Συμεὼν πεθαίνει εἰρηνικὰ μὲ τὸ βλέμμα στὸν Θεό, στοὺς δικούς του ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους μὲ τὴ βεβαιότητα τῆς σωτηρίας τους γιατὶ ὁ Χριστὸς γεννήθηκε γιὰ νὰ διδάξει μὲ τὸν λόγο του καὶ τὶς πράξεις του ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ὁ Θεὸς ὑπακούει στὸν νόμο καὶ φανερώνεται στὸν κόσμο σὰν ὁ κόσμος νὰ ἀποτελεῖ μιὰ ἑνότητα, γιατὶ ἔτσι βλέπει τὸν κόσμο ὁ Θεός. Δὲν βλέπουν ἔτσι τὸν κόσμο οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι, γιατὶ δὲν μποροῦν νὰ δοῦν τὴ φανέρωση τοῦ Θεοῦ, δὲν μποροῦν νὰ κατανοήσουν πῶς μὲ τὴν τήρηση τοῦ νόμου, τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, γνωρίζει κανεὶς τὸν Θεό, ποὺ ἑνώνει τοὺς ἀνθρώπους. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ σύγχρονος κόσμος συνεχῶς κατακερματίζεται μὲ ἄξονα τὸ ἄτομο καὶ τὰ δικαιώματά του, ἐνῶ τὴν ἴδια στιγμὴ οἱ ἄνθρωποι διαδηλώνουν τὴν ἀνάγκη γιὰ ἑνότητα καὶ συνεργασία.
Ὁ Χριστὸς ὑπακούει στὸν νόμο, ὁ Μεσσίας φανερώνεται μὲ μιὰ φανέρωση ποὺ φέρνει τοὺς ἀνθρώπους κοντὰ τὸν ἕναν στὸν ἄλλο, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἄλλη, χωρίζει τοὺς ἀνθρώπους μεταξὺ ἐκείνων ποὺ θὰ τὸν πιστέψουν γιὰ Θεό τους καὶ ἐκείνων ποὺ θὰ τὸν ἀρνηθοῦν. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ ἀλήθεια καὶ ἔτσι τὸ πρόσωπό του θὰ γίνει «σημεῖο ἀντιλεγόμενο», χωρίζοντας τοὺς πιστοὺς ἀπὸ τοὺς ἀπίστους. Αὐτὸς ὁ χωρισμὸς δὲν ἔχει οὐδέτερο χαρακτῆρα, καθώς ἐκεῖνοι ποὺ θὰ ἀπιστήσουν θὰ στραφοῦν ἐναντίον τῆς ἀλήθειας καὶ θὰ σταυρώσουν τὸν Κύριο. Μιὰ τέτοια ἐξέλιξη πραγμάτων συνεχίζεται καὶ στὶς μέρες μας μὲ ἄλλη μορφή. Ἡ τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ἔχει χαρακτηριστικὰ σταύρωσης γιατὶ δὲν ταιριάζει μὲ τὴν πορεία τοῦ κόσμου. Ἐνῶ ὁ Χριστὸς θὰ φέρνει τὴν εἰρήνη μεταξὺ Οὐρανοῦ καὶ γῆς ἀποκαθιστώντας τὶς σχέσεις τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό, οἱ ἄνθρωποι θὰ ἐπιλέγουν νὰ ἐνσπείρουν τὸν πόλεμο καὶ τὴν ἀντιπαράθεση μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ἀρνούμενοι νὰ δοῦν στὸ πρόσωπό του τὸν Δημιουργό τους, ἀρνούμενοι νὰ δοῦν μέσα τους τὴν εἰκόνα Του, συνεχίζοντας μὲ τὸν πιὸ ξεκάθαρο τρόπο τὴν ἱστορία τῆς Πτώσης. Ἔτσι κάθε πόλεμος γίνεται ἕνας τόπος ποὺ ἐπιβεβαιώνει τὴν ἀπιστία τῶν ἀνθρώπων, καθὼς στὸν Θεὸ τῆς εἰρήνης ἀντιπαραθέτουν τὸν πόλεμο. Κάθε ἀντιπαράθεση ποὺ θὰ στρέφει τὸν ἕναν ἐναντίον τοῦ ἄλλου, θὰ δείχνει μὲ τὸν πιὸ εὔγλωττο τρόπο τὴν ἐκπλήρωση τῆς προφητείας τοῦ Συμεὼν ὅτι ὁ Χριστὸς θὰ ἀποτελεῖ «σημεῖο ἀντιλεγόμενο» καὶ σήμερα καὶ μέχρι τὸ τέλος τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας.
Ὁ Κύριος ὑπακούει στὸν νόμο, φανερώνεται καὶ οἱ ἄνθρωποι μαθαίνουν ἐπίσης ὅτι ἡ Πτώση καὶ ἡ Ἀνάσταση στὴ ζωή τους εἶναι δική τους ἐπιλογή. Οἱ ἄνθρωποι συχνὰ ἀναρωτιόμαστε μὲ παράπονο γιατί, ἐνῶ δὲν φαίνεται νὰ ἔχουμε εὐθύνη, ὑφιστάμεθα τὶς συνέπειες τῆς Πτώσης τῶν πρωτοπλάστων καὶ κυρίως τὴ φθορά, τὴν ἀσθένεια καὶ τὸν θάνατο. Κάθε φορὰ ποὺ συμβαίνει κάτι τέτοιο, κάθε φορὰ ποὺ σκεπτόμαστε ἔτσι, θὰ πρέπει νὰ συνειδητοποιοῦμε ὅτι ἔχουμε ξεχάσει ὅσα μᾶς διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου. Γιατὶ ἡ ἑορτὴ μὲ τὶς προφητεῖες τοῦ Συμεὼν μᾶς μαθαίνει ὅτι κανεὶς συνεχίζει τὴν ἱστορία τῆς Πτώσης καὶ μετέχει στὴν Πτώση κάθε φορὰ ποὺ ἀπιστεῖ στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἐπιδεικνύοντας ἀνυπακοὴ στὶς ἐντολές Του («Ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν … πολλῶν»). Ἀντίθετα, κανεὶς ἀποκτάει αἴσθηση τοῦ τί σημαίνει ἡ ἀνάσταση τῶν ἀνθρώπων ἤδη ἀπὸ τὴ ζωὴ αὐτή, ὅταν πιστεύει στὸν Θεό, ὅταν βλέπει τὸν Χριστὸ καὶ ἀναγνωρίζει στὸ πρόσωπό Του τὴν Ἀλήθεια, ὅταν δηλαδὴ ὑπακούει στὸν νόμο Του. Αὐτὴ εἶναι ἡ πραγματικὴ ἐλευθερία, νὰ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος, χωρὶς ὁ Χριστὸς νὰ ἀποκαλύπτει τὸν ἑαυτό Του κατὰ τὸν τρόπο ποὺ θὰ ἀποκαλυφθεῖ στὴ Δευτέρα Παρουσία, νὰ βλέπει τὰ σημεῖα ὅπως ἡ Ὑπαπαντὴ καὶ νὰ πιστεύει στὸν Θεὸ καὶ νὰ ἀνασταίνεται («Ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς ἀνάστασιν πολλῶν»). Ἡ πλήρης ἀποκάλυψη τῆς σχέσης τῆς ὑπακοῆς μὲ τὴ φανέρωση τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀνάσταση θὰ συμβεῖ λίγο ἀργότερα μὲ τὸν πιὸ ἐμφαντικὸ τρόπο, ὅταν ὁ Χριστὸς θὰ ἐπιδείξει στὴ Γεθσημανὴ τὴν τέλεια ὑπακοὴ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, θὰ σταυρωθεῖ, θὰ ταφεῖ καὶ θὰ ἀναστηθεῖ, δείχνοντας στοὺς ἀνθρώπους πῶς κανεὶς λυτρώνεται ἀπὸ τὴν Πτώση καὶ μετέχει στὴν ἀνάσταση ποὺ τόσο ἐπιθυμεῖ.
Ἡ ὑπακοὴ φανερώνει τὸν Θεὸ στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων καὶ γιὰ ἕναν ἀκόμα λόγο. Κάθε φορὰ ποὺ οἱ πιστοὶ μὲ τὴ ζωή τους καὶ τὶς πρακτικές τους ὑπακούουν στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ, δείχνουν νὰ κατανοοῦν ὅτι ἡ ἀρχὴ τῆς διδασκαλίας γιὰ τὴ γνώση καὶ τὴν ἀλήθεια εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός, ὁ λόγος Του, οἱ ἐντολές Του καὶ ὄχι ὁ ἀνθρώπινος νόμος ἢ ἄλλες πηγὲς γνώσης ποὺ προσφέρει στοὺς ἀνθρώπους ὁ σύγχρονος πολιτισμός. Ἐδῶ στὸν κόσμο τὸ μόνο ποὺ κανεὶς μπορεῖ πραγματικὰ νὰ καταφέρει εἶναι νὰ προοδεύσει στὴ μάθηση τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ. Κάθε ἄλλη γνώση ἀπὸ ἐκεῖνες ποὺ συνθέτει ὁ ἄνθρωπος θὰ ἔχει πάντα τὴν ἀξία της, ἀλλὰ δὲν θὰ μπορεῖ ποτὲ νὰ φέρει τοὺς ἀνθρώπους πιὸ κοντὰ τὸν ἕναν στὸν ἄλλο, νὰ προσφέρει τὴν εἰρήνη στὶς ζωὲς τῶν ἀνθρώπων, νὰ λυτρώσει τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴν ἀντιπαράθεση καὶ τὴν κακία. Αὐτὸ ἄλλωστε ἐπιβεβαιώνεται ἀπὸ τὴν ἐμπειρία τῆς σύγχρονης πραγματικότητας, ὅπου ἡ ἀνάπτυξη τῶν ἐπιστημῶν καὶ γενικότερα τῆς ἀνθρώπινης γνώσης μᾶλλον ὁδηγεῖ σὲ ὅλο καὶ μεγαλύτερη ἀποξένωση τοὺς ἀνθρώπους καὶ σὲ ὅλο καὶ λιγότερη ἀνθρώπινη ἐπικοινωνία καὶ σχέση τοῦ ἑαυτοῦ μὲ τοὺς ἄλλους καὶ σίγουρα σὲ διεύρυνση τῶν πρακτικῶν ποὺ προκαλοῦν πόνο καὶ θάνατο.
Γιορτάζουμε τὴν Ὑπαπαντὴ τοῦ Κυρίου γιατὶ ὁ Χριστὸς ὑπακούει στὸν νόμο, ὁ νόμος ἐκπληρώνεται καὶ τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ φανερώνεται καὶ οἱ ἄνθρωποι, ὅλοι ἐμεῖς, μαθαίνουμε τὸ μυστήριο τῆς ὑπακοῆς τηρώντας τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Κανεὶς δὲν περιμένει ποτὲ τὸ μέγεθος τῶν ἀγαθῶν ποὺ συνεπάγεται ἡ ὑπακοὴ ὅπως καὶ στὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ κανεὶς δὲν φανταζόταν ὅτι ἡ τήρηση μιᾶς διάταξης τοῦ νόμου θὰ φανέρωνε τὸν Μεσσία ποὺ θὰ ὁδηγοῦσε τοὺς ἀνθρώπους στὴ λύτρωση καὶ τὴν ἀνάσταση. Κανείς, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν προφήτη Συμεὼν καὶ τὴν προφήτιδα Ἄννα γιατὶ ἀφιερωμένοι ὅπως ἦταν στὸν Θεὸ μὲ λόγια καὶ μὲ ἔργα, τηροῦσαν τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ καὶ ἀνέμεναν ἡ ὑπακοὴ στὸν νόμο τοῦ Θεοῦ νὰ τοὺς φανερώσει τὸν Κύριο. Ὅπως γνωρίζουμε οἱ προσδοκίες τους ἐκπληρώθηκαν πλήρως. Τὸ ἴδιο μπορεῖ νὰ συμβαίνει καὶ στὶς ζωές μας ὅταν οἱ προσδοκίες μας ἀφοροῦν τὴ φανέρωση τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας καὶ ὅταν οἱ πράξεις μας ἀντιστοιχοῦν στὴν ὑπακοὴ τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.